Karijes

Što je karijes?

Zubni karijes jedna od najraširenijih bolesti današnjice (svega 5% svjetske populacije pošteđeno je karijesa), ali nitko se nije rodio sa karijesom i on nije nasljedan. Karijes je oboljenje zubne cakline i dentina uslijed djelovanja bakterija. Prirodne kolonije bakterija nakupljaju se na različitim površinama zuba, koriste šećer iz hrane te tako postaju aktivne. Ove bakterije se nazivaju streptokoki, a dublje u zubno tkivo prodiru na mjestima prirodnih udubina-fisura na žvačnoj površini zuba te uz rubove zubnog mesa. Nakupljaju se na caklinskoj površini te formiraju sve deblji i deblji bakterijski sloj koji se naziva plak. Karijes se širi mnogo brže učestalim konzumiranjem slatkih pića i hrane. Neki tipovi bakterija, npr. streptokok, svojim metabolizmom pretvaraju ugljikohidrate (šećer) u kiselinu koja počinje nagrizati caklinu i prodirati sve dublje u zubno tkivo ispod cakline i dentina. Početak karijesa na caklini vidi se kao bijela mrlja, te se radi se o dekalcifikaciji (omekšanju). Karijes jednom kada dopre do dentina širi se mnogo brže nego na caklini, a pogotovo kod mladih zuba. Bol možemo osjećati zbog nadražaja nervnih završetaka u dentinu, a ona se može proširiti i na cijeli dio čeljusti u kojoj se zub nalazi, pa čak i na područje uha, sljepoočnice i vrata. Konačno, ako karijes prodre do same pulpe («živca»), dolazi do upale ili pulpitisa koji nadalje, ako se pravovremeno ne lijeci, može prouzročiti nekrozu, tj. odumiranje pulpe, ili cak štaviše gangrenu, a moguća je i gnojna upala, tzv. apsces. Ne postoji lijek kojim se liječi nastali karijes. Zubno tkivo oštećeno karijesom ne može se regenerirati, već se jedino može ukloniti i zamijeniti odgovarajućim materijalima, u obliku zubnog ispuna ili krunice. Preventivne mjere u svrhu suzbijanja karijesa su pravilna osobna higijena usne šupljine i odgovarajući način ishrane, te profesionalno čišćenje zuba i fluoridacija. Kod mladih zuba preporuča se tzv. zalijevanje ili pečaćenje fisura kao djelotvorna prevencija karijesa.